George Crumb
Black Angels (Thirteen Images from the Dark Land)(1970)
Departure:
- Threnody I: Night of the Electric Insects
- Sounds of Bones and Flutes
- Lost Bells
- Devil-Music
- Danse Macabre
Absence: Pavana Lachrymae
- Threnody II: Black Angels!
- Sarabanda de la Muerte Oscura
- Lost Bells (Echo)
Return:
- God-music
- Ancient Voices
- Ancient Voices (Echo)
- Threnody III: Night of the Electric Insects
Crumb promoveerde in 1959 aan de Michigan University en verwierf in 1968 de Pulitzerprijs voor muziek. Crumbs oeuvre is grotendeels vocaal van aard. De vrouwenstem, in het bijzonder de sopraan, en het dichtwerk van Frederico Garcia Lorca hebben zijn voorkeur. Deze gaat ook uit naar kleine vocale ensembles die qua samenstelling en behandeling van de instrumenten sterk afwijken van de traditie.
Black Angels sloeg in als een bom, zowel door de onorthodoxe behandeling van het strijkkwartet als door de indringende thematiek. De aanleiding voor dit werk vol sombere gedachten, gevoelens en angsten was voor de Amerikaan George Crumb de Vietnam-oorlog. Hij schrijft in zijn partituur: in tempori belli (in tijden van oorlog) en ‘Finished on Friday the thirteenth, March, 1970’. Het universele thema houdt de compositie ook nu nog fier overeind: de strijd tussen goed en kwaad, leven en dood, God en de duivel. De titel verwijst naar de zwarte engel zoals die in de vroege schilderkunst de gevallen engel symboliseert.
De vier strijkers confronteren de luisteraar met een surrealistische wereld van krijsende insecten, striemende geselingen, bom-inslagen, fluisterende stemmen, gongslagen, maar ook etherische klanken als glasharmonica-effecten en ijle, engelachtige melodieën. De componist schept een sfeer van een nachtmerrie door allerlei ongebruikelijke effecten voor te schrijven.
Het werk bevat ook numerologie, de structuur impliceert magische verhoudingen tussen de tonen, akkoorden en patronen. Crumb zelf noemt zijn “Black Angels “ een gelijkenis met de hedendaagse angstige wereld. Het werk portretteert een 'reis van de ziel’ die drie stadia kent: Departure, Absence en Return. Crumb verbindt het ook met tonale muziek en citeert onder andere in ‘Image 6’ uit het strijkkwartet ‘Der Tod und das Mädchen’ van Schubert en in ‘Image 4 en 5’ de melodie ‘Dies Irea’.
Het Mondriaan Kwartet verzorgt een “historische uitvoering” precies zoals de componist het toen - in 1970 - bedoeld heeft: op echte elektrische instrumenten (door Yamaha ter beschikking gesteld) met boxen en versterkers.
