“Electricity” - jubileumconcert door het Mondriaan Kwartet op electrische violen en cello.
Wereld-premières van Huba de Graaff en David Dramm

18 mei 2007 - 21:00 uur - www.mondriaan4tet.nl
BIMHUIS Amsterdam - www.bimhuis.nl

Precies 25 jaar al speelt het virtuoze Mondriaan Kwartet een mix van hedendaagse gecomponeerde muziek en jazz. Vanavond met muziek geïnspireerd op de uitvindingen van Edison: “electriciteit, licht en geluid”. Deze wereldpremières van Huba de Graaff en David Dramm worden uitgevoerd op electrische violen en cello met geluidsversterking en geluidseffecten. Zij schreven de stukken in opdracht van het Fonds van de Scheppende Toonkunst speciaal voor dit 25-jarig jubileum voor het Mondriaan Kwartet. Tijdens “Electricity” word je teruggevoerd naar de film-business van de jaren 1920, waarbij de geluidstechnicus nog de belangrijkste man was. En naar allerlei geluid geïnspireerd op de oorsprong van electriciteit, op de reproduktie van de eerste grammofoons, en zoals het klonk in de tijd van Edison. En hoogspannings-leidingen knetteren en electriciteitshuisjes zoemen onder een schitterend licht-ontwerp met spectaculaire licht-effecten.
Daarna wordt 'Black Angels' uit 1970 van de Amerikaan George Crumb gespeeld. Hierin confronteren de vier strijkers de luisteraar met een surrealistische wereld van krijsende insecten, striemende geselingen, bom-inslagen, fluisterende stemmen, gongslagen, maar ook etherische klanken als glasharmonica-effecten en ijle, engelachtige melodieën. De strijd tussen goed en kwaad, leven en dood wordt door de componist in een sfeer van een nachtmerrie uitgebeeld door allerlei ongebruikelijke effecten. Het universele thema houdt de compositie ook nu nog fier overeind.

Het Mondriaan Kwartet (www.mondriaan4tet.nl) legt zich toe op het uitvoeren van kwartetmuziek geschreven vanaf 1900 tot heden. Het kwartet wil dit repertoire uitbreiden en voor een zo breed mogelijk publiek toegankelijk maken. Speciale aandacht heeft de Nederlandse muziek, hetgeen in hun repertoire duidelijk tot uitdrukking komt. Het genre strijkkwartet wordt door musici, publiek en componisten vaak tot de hoogste vorm van kamermuziek gerekend en daarom wil elke componist zijn eigen bijdrage hieraan leveren. Een niet eenvoudige opdracht gezien de enorme hoeveelheid reeds geschreven meesterwerken. Het Mondriaan Kwartet speelt in dit proces een initiërende rol door regelmatig compositie opdrachten te verlenen aan zowel Nederlandse als buitenlandse componisten en hierdoor het repertoire te verrijken. Ook tracht het kwartet de grenzen tussen de serieuze klassieke muziek en andere muziekstromingen als pop, jazz en elektronische muziek te overschrijden en soms te doen verdwijnen. Gebleken is dat steeds meer componisten uit de jazz- en popmuziek voor strijkkwartet gaan schrijven en hierbij het Mondriaan Kwartet als uitvoerders inschakelen.
Meer dan honderd stukken werden al speciaal voor het kwartet geschreven, onder andere door Iannis Xenakis, Guus Janssen, Henry Brant, Diderik Wagenaar, Luca Francesconi, Takayuki Rai, Henny Vrienten, Neely Bruce en Paul Termos. Het Kwartet trad o.a. op in het Holland Festival, en in vele (buitenlandse) festivals en concertzalen, deed mee aan films en maakte 23 CD's, o.a. de (20-jarig) jubileum-cd "The girlssss collection" van Chiel Meijering.
Mede naar aanleiding van de succesvolle uitvoering van 'Black Angels' van George Crumb in 2002 in het Concertgebouw te Amsterdam, een meer dan geslaagd experiment met elektr(on)ische instrumenten, heeft het kwartet een set van deze instrumenten aangeschaft en wil componisten inspireren om hiervoor te schrijven.

Met dank aan: OCW, Thuiskopiefonds, Amsterdams voor de Kunst, Fonds voor de Scheppende Toonkunst.


Huba de Graaff (www.euronet.nl/~hubiware/HomeHuba.html) is geboren op 1 oktober 1959. Na enkele jaren vioolstudie aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam en een jaar Sonologie aan de Rijksuniversiteit Utrecht studeerde zij compositie en elektro-nische muziek aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag bij Louis Andriessen,Frederic Rzewski, Walter Zimmermann
en Gilius van Bergeijk. Tijdens haar studie speelde zij in diverse popbandjes.
Huba de Graaff werkt al vanaf het begin van de jaren tachtig met computers en ander technologisch instrumentarium en houdt van geluidsextremen. Zij treedt regelmatig op met live elektronica, elektrische viool en elektronisch versterkte blikken jurk. Zij creëert meestal haar eigen klanken - gekras, getsjirp, gekrijs of geknisper - die rondtollen en wegschieten uit bewegende luidsprekers. In 1990 bracht zij de avondvullende elektronische compositie Corenicken tijdens het Off Holland Festival. Enkele van haar werken zijn: Studie voor piëzogrids (1992), voor 768 piëzokeramische elementen die boven het publiek zijn opgesteld, Fwoosh - plug into power - yip yip! (1996) voor het Mondriaan Kwartet met elektronica, Hephaistos (1997), een opera voor luidsprekers en zangers met speakers op hun hoofd, Generic City (2003) voor Electra en Cappella Amsterdam, geschreven voor het Festival Adventures 2004 in Den Haag. Ook in 2004 ging de 'luidsprekeropera' Lautsprecher Arnolt in première in de Rotterdamse Schouwburg.


David Dramm (www.daviddramm.com) is geboren in 1961 in Illinois, en groeide op in San Diego, California. Hij studeerde compositie bij Robert Erickson aan de University of California, San Diego, en later aan de Yale University bij Louis Andriessen en Earle Brown. De Volkskrant beschrijft zijn muziek als “grensverleggend terrein tussen Charles Ives, Jimi Hendrix and Lou Reed."
Het NRC Handelsblad schreef: “Als een rock-musicus, schrijver en componist, maakt Dramm furore in Nederland.” Hij treedt op in concertzalen zoals het Concertgebouw Amsterdam, het BIM-Huis en de pop-tempel van Europa: Paradiso Amsterdam. Zijn muziek wordt over heel Europa uitgevoerd, zoals in Freunde Guter Musik in Berlijn, New Music Days in Tallinn, Estonia, en het Finde 'Time of Music' Festival. Hij heeft opdrachten gekregen van het ASKO-ensemble, De Volharding, Aurelia Saxophone Quartet, Frances-Marie Uitti,en een uitgebreid video-project met Hotel Pro Forma (Copenhagen) in samenwerking met fluitiste/componiste Anne La Berge. Naast zijn werk als componist, treedt hij zelf op met de avant-rock group Analecta, waarvan twee CDs verschenen op X-OR. Andere CD-opnames zijn uitgegeven door BVHaast, Vanguard Classics, en Composer's Voice. Dramm's muziek wordt uitgegeven door Donemus en Saprophone Music. David Dramm woont en werkt in Amsterdam.

George Crumb (1929) Black Angels, 1970 (Thirteen Images from the Dark Land)
Crumb promoveerde in 1959 aan de Michigan University en verwierf in 1968 de Pulitzerprijs voor muziek. Crumbs oeuvre is grotendeels vocaal van aard. De vrouwenstem, in het bijzonder de sopraan, en het dichtwerk van Frederico Garcia Lorca hebben zijn voorkeur. Deze gaat ook uit naar kleine vocale ensembles die qua samenstelling en behandeling van de instrumenten sterk afwijken van de traditie.
'Black Angels' sloeg in als een bom, zowel door de onorthodoxe behandeling van het strijkkwartet als door de indringende thematiek. De aanleiding voor dit werk vol sombere gedachten, gevoelens en angsten was voor de Amerikaan George Crumb de Vietnam-oorlog. Hij schrijft in zijn partituur: in tempori belli (in tijden van oorlog) en 'Finished on Friday the thirteenth, March, 1970'. Het universele thema houdt de compositie ook nu nog fier overeind: de strijd tussen goed en kwaad, leven en dood, God en de duivel. De titel verwijst naar de zwarte engel zoals die in de vroege schilderkunst de gevallen engel symboliseert.
De vier strijkers confronteren de luisteraar met een surrealistische wereld van krijsende insecten, striemende geselingen, bom-inslagen, fluisterende stemmen, gongslagen, maar ook etherische klanken als glasharmonica-effecten en ijle, engelachtige melodieën. De componist schept een sfeer van een nachtmerrie door allerlei ongebruikelijke effecten voor te schrijven.
Het werk bevat ook numerologie, de structuur impliceert magische verhoudingen tussen de tonen, akkoorden en patronen. Crumb zelf noemt zijn “Black Angels “ een gelijkenis met de hedendaagse angstige wereld. Het werk portretteert een 'reis van de ziel' die drie stadia kent: Departure, Absence en Return. Crumb verbindt het ook met tonale muziek en citeert onder andere in 'Image 6' uit het strijkkwartet 'Der Tod und das Mädchen' van Schubert en in 'Image 4 en 5' de melodie 'Dies Irea'.
Het Mondriaan Kwartet verzorgt een “historische uitvoering” precies zoals de componist het toen - in 1970 - bedoeld heeft: op echte elektrische instrumenten met boxen en versterkers.