| toelichting | • |
| biografie | |
| notes | |
| biography |
Gestimmtseit (2004)
voor strijkkwartet, saxofoonkwartet, stem en elektronica
Gestimmtseit gaat uit van een vroeg gedicht van Pier Paolo Pasolini (uit de bundel L'usignolo della chiesa cattolica met poëzie uit de jaren 1943-49). De in het communistische bolwerk Bologna geboren, zichzelf 'katholieke marxist' noemende Italiaanse provocateur, werd in 1975 vermoord. Pasolini is vooral bekend door zijn films, maar schreef ook essays, brak in de jaren vijftig door als schrijver met Ragazzi di vita en Una vita violenta en publiceerde regelmatig poëzie. De schrijver Alberto Moravia noemt Pasolini zelfs de belangrijkste Italiaanse dichter van eind vorige eeuw. Pasolini speelt in zijn gedichten voortdurend met de dubbele betekenis van Italiaanse woorden. Motta betekent bijvoorbeeld klei, maar kan ook modder of stroop betekenen. Gestimmtseit is overigens een woord dat niet bestaat, behalve dan in het gedicht van Pasolini (en op de websites van het Bl!ndman Kwartet en het Mondriaan Kwartet). In het door Sleichim gebruikte gedicht schetst Pasolini zichzelf, in afzondering op zijn kamer, in de periode van zijn ontluikende homosexualiteit. Hij is naakt en kijkt narcistisch naar zijn evenbeeld in de spiegel. Sleichim: 'Het gedicht omschrijft een gevoel van volledig opgesloten zitten. De muziek is een reconstructie daarvan. Als luisteraar zit je opgesloten in die kamer. Tegelijkertijd is het publiek ook voyeur.'
De rand het van het podium staat voor 'de spiegel'. Op het podium staan vier schrijftafels. De strijkers van het Mondriaan Kwartet komen in het donker op. Ze vinden letterlijk 'moeilijk' hun weg, zoekend naar hun eigen tafel. Met microfoons integreert Sleichim zowel de voetstappen als de tafels in zijn compositie. Schuifel- en stommelgeluiden vormen de ouverture ervan. Eenmaal op de tafels aangeland, bespelen de strijkers hun instrumenten en spreken ze woorden uit het gedicht. De strijkersklanken worden elektronisch versterkt en gemanipuleerd.
Pasolini heeft het onder meer over de 'perverse gloed' van zijn land. In de muziek is er een koppeling met die uitspraak middels een elektrisch 'environment', een omgeving van elektronische klanken die deels synthetisch zijn en deels bestaan uit wat Sleichim noemt, 'geperverteerde' klanken van het Mondriaan Kwartet, die vantevoren zijn ingespeeld. Maar waar zijn de vier saxofoons gebleven?
'In de zaal voel en hoor je de aanwezigheid van de Blindmannen wel, alleen je ziet ze niet. Ze produceren heel kleine klankjes, die moeilijk te situeren zijn en ook lastig zijn te onderscheiden van de elektronische klanken die door de ruimte rond waren. Hese kreten zijn het, ontstaan door met de kleppen dicht op saxofoons te blazen die volledig zijn dichtgestopt met vodden.' Het klankresultaat noemt Sleichim een volledig gemoffelde klank. Op een gegeven moment gaan er vingers van de kleppen. 'Dan hoor je beter dat de klank echt uit saxofoons komt.'
De elektronische klankomgeving neemt het tenslotte helemaal van de spelers over. Als luisteraar kom je als het ware in de bioscoop terecht.
Sleichim: 'Maar het is wel een donkere bioscoop.'
tekst: Huib Ramaer